ମାୟାଧର ନାୟକ ଟେବୁଲ୍ ତଳୁ ଆସି ଦୁର୍ନୀତିର ଦୁର୍ଗନ୍ଧ ବର୍ତ୍ତମାନ ଆମ ନାକ ତଳେ। ଏବେ ଆମ ନଜରକୁ ଆସିଛି ଓଡିଶା ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନାକୁ ମହାଦୁର୍ନୀତିର ମାୟାଜାଲରେ ଛନ୍ଦି ରଖିବାର ଏକ କୂଟଚକ୍ରାନ୍ତ। ଯେଉଁମାନେ ଚକ୍ରାନ୍ତକାରୀ, ସେମାନେ ଯେତିକି ଦୋଷୀ ତା’ଠାରୁ ଦ୍ୱିଗୁଣିତ ଦୋଷୀ ସେଇମାନେ ଯେଉଁମାନେ କି ଏହି ଚକ୍ରାନ୍ତକାରୀ ଦଳର ଅନ୍ୟାୟ ଅନୀତିଗୁଡ଼ାକ ଜାଣିଶୁଣି ସୁଦ୍ଧା ବରଦାସ୍ତ କରିଚାଲୁଛନ୍ତି। ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଆମେ ମୁଣ୍ଡରେ ହାତମାରି ଚୁ ଚୁ କରିବା ଅପେକ୍ଷା ତୁଣ୍ଡ ଫିଟାଇବାକୁ ବାଧ୍ୟ ହେଲୁ। ଓଡ଼ିଶା ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକଙ୍କ ନିକଟରୁ ତା-୧୫/୦୩/୨୦୧୯ରିଖର ଏକ ଦାପ୍ତରିକ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମା ସମ୍ୱଳିତ ପତ୍ର (ନଂ-୫ ଏମ୍ପି-୨୭-ସପ୍ତମ-୨୦୧୬-୧୨୧୩୩) ରାଜ୍ୟର ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଦପ୍ତରରେ ଆସି ପହଂଚିଛି। ନିର୍ଦ୍ଦେଶକଙ୍କ ଏହି ଦାପ୍ତରିକ ପତ୍ର ସହିତ ସଂଲଗ୍ନ ରହିଛି ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ଗଣଶିକ୍ଷା ବିଭାଗୀୟ ଜନୈକ ଅନୁସଚିବଙ୍କ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ଦୁଇଟି ପତ୍ର। ନିର୍ଦ୍ଦେଶକଙ୍କୁ ଇ-ମେଲ୍ ଯୋଗେ ପ୍ରେରିତ ଅନୁସଚିବଙ୍କ ପ୍ରଥମ ପତ୍ରଟିରେ (ନଂ-୬୧୭୫/ଏସ୍ଏମ୍ଇ, ତା-୧୪/୦୩/୧୯) ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷାନୁଷ୍ଠାନଗୁଡ଼ିକରେ ପାଠାଗାର ଚାଲୁ କରିବାପାଇଁ ସରକାରୀ ନିଷ୍ପତ୍ତି ବାବଦ ସୂଚନା ରହିଛି। ଏହି ସରକାରୀ ନିଷ୍ପତ୍ତି ୨୦୧୮-୧୯ ବର୍ଷରୁ ୨୦୨୨-୨୩ ବର୍ଷ ଅର୍ଥାତ୍ ପାଂଚ ବର୍ଷ ବ୍ୟାପୀ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପାଠାଗାରଗୁଡିକର ଉନ୍ନତିସାଧନ ନିମନ୍ତେ ଏକ ବିପୁଳ ଯୋଜନାକୁ ରୂପ ଦେବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଗୃହୀତ ହୋଇଥିବା କୁହାଯାଇଛି। ଏହି ଅନୁସଚିବଙ୍କ ସ୍ୱାକ୍ଷର ସମ୍ୱଳିତ ଆଉଗୋଟିଏ ପତ୍ର (ନଂ-୭୫୩୧୯/ଏସ୍ଏମ୍ଇ, ତା-୨୦/୧୧/୧୮ରିଖ) ମଧ୍ୟ ଓଡିଶା ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷାମିଶନ୍, ଭୁବନେଶ୍ୱର ମୋହର ମରାହୋଇ ନିର୍ଦ୍ଦର୍ଶକଙ୍କ ମୂଳଚିଠି ସହିତ ଯୋଡ଼ାଯାଇଛି। ଏଥିରେ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠାଗାରଗୁଡିକ ନିମନ୍ତେ ଏକ ଅନୁମୋଦିତ ପୁସ୍ତକ ତାଲିକା ‘ଓଡିଆ ଭାଷା, ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗ’ ଦ୍ୱାରା ‘ପ୍ରସ୍ତାବିତ’ ହୋଇଥିିବା ତଥ୍ୟ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି। ଓଡ଼ିଶା ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟରୁ ମିଳିଥିବା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକଙ୍କ ସ୍ୱାକ୍ଷରସମ୍ୱଳିତ ଏହି ତା-୧୫/୦୩/୨୦୧୯ରିଖର ଚିଠିରେ ପୂର୍ବୋକ୍ତ ଅନୁସଚିବଙ୍କ ଦୁଇଟିଯାକ ଦାପ୍ତରିକ ପତ୍ର ସଂଯୁକ୍ତ ହୋଇଥିବା ବ୍ୟତୀତ ୩୦ ଜିଲ୍ଲାର ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଅବଗତି ନିମନ୍ତେ ସଂଲଗ୍ନ କରାଯାଇଛି ମଧ୍ୟ ‘ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ନିମନ୍ତେ ଓଡିଆ ଭାଷାର ପୁସ୍ତକ ତାଲିକା’ ଏବଂ ‘ଲିଷ୍ଟ ଅଫ୍ ବୁକ୍ସ’। ମୋଟ୍ ୧୯ ପୃଷ୍ଠାର ଏହି ତାଲିକାରେ ୧୩ ପୃଷ୍ଠା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅଛି ୨୩୩ ଖଣ୍ଡ ଓଡ଼ିଆ ବହିର ନାମ, ଲେଖକଙ୍କ ନାମ, ପ୍ରକାଶକଙ୍କ ନାମ ଓ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକର ମୂଲ୍ୟାଙ୍କ। ଏହା ପରେ ୧୪ ପୃଷ୍ଠାରୁ ୧୯ ପୃଷ୍ଠାବ୍ୟାପୀ ୨୫୯ ଖଣ୍ଡ ଇଂରାଜୀ ପୁସ୍ତକର ନାମ, ଲେଖକଙ୍କ ନାମ ଓ ମୂଲ୍ୟାଙ୍କ ସୂଚିତ ହୋଇଥିଲେ ହେଁ ଏସବୁ ଇଂରାଜୀ ପୁସ୍ତକର ପ୍ରକାଶକଙ୍କ ବାବଦରେ ବିନ୍ଦୁବିସର୍ଗ ସୂଚନା କେଉଁଠି ହେଲେ ନାହିଁ। କେବଳ ଏତିକି ନୁହେଁ, ଏହି ଓଡିଆ-ଇଂରାଜୀ ପୁସ୍ତକ ତାଲିକାଟି ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକଙ୍କ ପତ୍ର ସହିତ ଯୋଡ଼ାଯିବା ପରେ ୨୦୧୮-୧୯ରୁ ୨୦୨୨-୨୩ ଯାଏ ପାଠାଗାରଗୁଡ଼ିକୁ ସମୁନ୍ନତ କରିବା ଦିଗରେ ଯେଉଁ ପଂଚ ବାର୍ଷିକ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନା ସଂପର୍କିତ ୮ ପୃଷ୍ଠାର କେତୋଟି ‘ଗାଇଡ୍ଲାଇନ୍’ ସମ୍ୱଳିତ ନିର୍ଦ୍ଦେଶନାମାଟିଏ ମଧ୍ୟ ରହିଛି - ତାହାକୁ ପଢ଼ି ଉପରୋକ୍ତ ପୁସ୍ତକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିବାର ଆଦୌ ମନେହେଉ ନାହିଁ। ବର୍ତ୍ତମାନ ବ୍ୟବଚ୍ଛେଦର କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଉ। ଓଡ଼ିଶା ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକଙ୍କ ଚିଠିରେ ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ଚଳିତ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ସରକାରୀ ଓ ସରକାରଙ୍କ ସହାୟତାପ୍ରାପ୍ତ ସର୍ବମୋଟ୍ ୮୩୬୫ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟରେ ପାଠାଗାର ପ୍ରକଳ୍ପକୁ ନେଇ ମୋଟ୍ ୧୮ ହଜାର ୨୩ ଲକ୍ଷ ୬୦ ହଜାର ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟ ବରାଦ ହୋଇସାରିଛି ବୋଲି ସୂଚାଇ ଦିଆଯାଇଛି। ଅର୍ଥାତ୍ ଆଗକୁ ବାକି ଚାରୋଟି ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ ପାଇଁ ଆହୁରି କୋଟିକୋଟି ଟଙ୍କାର ବ୍ୟୟବରାଦ ରହିଥିବା ଅନାୟାସରେ ଅନୁମେୟ ହେଉଥିଲେ ହେଁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶକଙ୍କ ଚିଠି ସହ ସଂଲଗ୍ନ ୧୯ ପୃଷ୍ଠାବ୍ୟାପୀ ଓଡ଼ିଆ-ଇଂରାଜୀ ମିଶାଇ ସମୁଦାୟ ୪୯୨ ଖଣ୍ଡ ପୁସ୍ତକର ଗୋଟାଏ ଖେଚୁଡିଧର୍ମୀ ଖୁଚୁରା ତାଲିକା କେବଳ ଚଳିତ ବର୍ଷ ନିମନ୍ତେ ନା ବାକି ଚାରୋଟି ବର୍ଷ ନିମନ୍ତେ ମଧ୍ୟ ବଳବତ୍ତର ରହିବ, ଏ ସମ୍ୱନ୍ଧରେ ୮ପୃଷ୍ଠାର ‘ଗାଇଡ୍ଲାଇନ୍’ରେ ସୁଦ୍ଧା କୌଣସି ସ୍ପଷ୍ଟତା ନାହିଁ। ଯଦି ଏପରି ଅସ୍ପଷ୍ଟତାର ସୁଯୋଗନେଇ ଅଳ୍ପ କେତେଜଣ ଉପକୃତ ପ୍ରକାଶକଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ‘ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ’ ପ୍ରଚାର କରି ଏହି ତଥାକଥିତ ‘ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ନିମନ୍ତେ ଓଡିଆ ଭାଷାର ପୁସ୍ତକ ତାଲିକା’ ଓ ‘ଲିଷ୍ଟ ଅଫ୍ ବୁକ୍ସ’କୁ ପାଂଚ ବର୍ଷବ୍ୟାପୀ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଭାବରେ ଚଳାଇ ରଖିବାର ଅପୋଦ୍ୟମ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ, ତା’ହେଲେ ତ କଥା ସରିଲା। ଏହାଦ୍ୱାରା ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ଯୋଜନାର ସୁଦୂରପ୍ରସାରୀ ମହତ୍ ଲକ୍ଷ୍ୟ କେବଳ ଯାହା ଚାରିପାଂଚ ଜଣ ପ୍ରକାଶକଙ୍କ ମୁନାଫାର ମୁଣିରେ ହିଁ ଯାଇ ମୁଣ୍ଡ ଗୁଞ୍ଜିବ ନା ନାହିଁ? ଏପରି ଦାୟିତ୍ୱହୀନ ମନୋନୟନକୁ ସରକାରୀ ମୋହର ମରାଇ କେଉଁମାନେ ସରକାରୀ ଢୋଲ ଭିତରେ ବେସରକାରୀ ସଂସ୍ଥା କେତୋଟିର ମୂଷା ଭୂମିକା ତୁଲାଇବାକୁ ତଥାକଥିତ ତାଲିକା ତିଆରି କଲେ? ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ଗଣିଶିକ୍ଷା ବିଭାଗୀୟ ପୂର୍ବୋକ୍ତ ଅନୁସଚିବଙ୍କ ତା-୧୯/୧୧/୧୮ରିଖର ଚିଠିରୁ ଯାହା ଜଣାପଡ଼େ, ଓଡିଆ ଭାଷା, ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ‘ବିଭାଗ’ ଦ୍ୱାରା ଏସବୁ ପୁସ୍ତକ ପ୍ରଥମେ ‘ପ୍ରସ୍ତାବିତ’ ହେବା ପରେ ହିଁ ଯାଇ ସରକାରୀ ଅନୁମୋଦନପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଛି। ସ୍ୱାଭାବିକ ଭାବରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠିପାରେ ଯେ ଗୋଟିଏ ‘ବିଭାଗ’ କିପରି ସାରାରାଜ୍ୟର ୩୦ ଜିଲ୍ଲାରେ ଥିବା ସରକାରୀ ଓ ସରକାରଙ୍କ ସହାୟତାପ୍ରାପ୍ତ ୮୩୬୫ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠାଗାର ନିମନ୍ତେ ପୁସ୍ତକ ଚୟନ କରିବାକୁ ଯାଇ ମାତ୍ର ୮/୯ଟି ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥା ପ୍ରତି ସୁଦୃଷ୍ଟି ପକାଇପାରିଲେ? ଅବଶିଷ୍ଟ ଶତାଧିକ ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥାର ଉଲ୍ଲେଖନୀୟ ଉପାଦେୟ ପୁସ୍ତକଗୁଡିକୁ ତାଲିକାରୁ ବାଦ ଦେଇଦିଆଗଲା କେଉଁ ବିଚାରର ମାନଦଣ୍ଡରେ? ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠାଗାରଗୁଡିକ ପାଇଁ ପୁସ୍ତକ ଚୟନ ହେବା କଥା କେଉଁ ଭିତ୍ତିରେ? ଉଚ୍ଚମାନର ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ଉପଯୋଗୀ ପୁସ୍ତକ ଉପଲବ୍ଧ କରାଇବାରେ ନା ଅଳ୍ପକେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରକାଶକଙ୍କୁ ଉପକୃତ କରାଇବାରେ? ଦ୍ୱିତୀୟତଃ, ଏହି ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତି ପାଇଁ ପୁସ୍ତକ ଚୟନ କରାଯାଇଥିବାବେଳେ ମୂଳରୁ ହିଁ ଆଦୌ କୌଣସି ନୀତିଭିତ୍ତିକ ଆନୁପାତିକତା ରକ୍ଷା କରାଯାଇନାହିଁ। ଏହା ତଥାକଥିତ ‘ବିଭାଗ’ର ବିଚାରଧାରା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଶ୍ନଚିହ୍ନ ଲଗାଇଦେଇପାରେ। ଯଥା ଓଡିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପ୍ରକାଶିତ ଓଡିଆ ପୁସ୍ତକର ସଂଖ୍ୟା ଯେଉଁ ସ୍ଥଳରେ ୮୨, ତାହାହେଲେ କେଉଁ ନିୟମକୁ ଆଧାରକରି ସେହି ସ୍ଥଳରେ ଅଜସ୍ର ଉପାଦେୟ ଓଡିଆ-ଇଂରାଜୀ ପୁସ୍ତକର ପ୍ରକାଶକ ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ ଓ ନ୍ୟାସନାଲ୍ ବୁକ୍ଟ୍ରଷ୍ଟ୍, ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ ପ୍ରକାଶିତ ଓଡିଆ ପୁସ୍ତକର ସଂଖ୍ୟା ଯଥାକ୍ରମେ ୮ଟି ଓ ୧୦ଟି ମାତ୍ର! ୧୩ ପୃଷ୍ଠା ସମ୍ୱଳିତ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ନିମନ୍ତେ ଓଡିଆ ଭାଷାର ପୁସ୍ତକ ତାଲିକା ତଳେ ‘ସଚିବ/ଓଡିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ’ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖଟିଏ ଅବଶ୍ୟ ଅଛି। ଅଥଚ ଆଦୌ କୌଣସି ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥାର ନାମ ନଥାଇ ୬ ପୃଷ୍ଠା ସମ୍ୱଳିତ (୧୪ ରୁ ୧୯) ‘ଲିଷ୍ଟ ଅଫ୍ ବୁକ୍ସ’ ଶେଷରେ କାହାର କିଛି ସ୍ୱାକ୍ଷରର ଚିହ୍ନବର୍ଣ୍ଣ ନଥିବାଟା ଏହି ତାଲିକାର ଆଚାର ଓ ବିଚାର ମଧ୍ୟରେ ତିଳେମାତ୍ର ତାଳମେଳ ନଥିବାର ଉତ୍କଟ ବିପଦକୁ ହି ତର୍ଜନୀ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ କରୁଛି - ଯାହାକୁ ‘ବିଭାଗ’ ନାଆଁରେ ଚଳାଇ ଦେଇଛନ୍ତି ଅନୁସଚିବ ଜଣକ। ଦୁଇଟି ଆଖିଥିବା ଗୋଟିଏ ବ୍ୟକ୍ତି ହୁଏତ ନ୍ୟସ୍ତସ୍ୱାର୍ଥ ପ୍ରଣୋଦିତ କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟ ହାସଲ ପାଇଁ ଅନ୍ଧଭଳି ଏତାଦୃଶ ଅନାଚାର କରିପାରେ। ଅଥଚ ହଳହଳ ଆଖିଥିବା ଗୋଟିଏ ‘ବିଭାଗ’ ‘ଭାଷା, ସାହିତ୍ୟ, ସଂସ୍କୃତି’ର ଚିତାତିଳକ ମାରି ଏପରି ଅବିଚାରିତ ପଦକ୍ଷେପ ପ୍ରକୃତରେ ଗ୍ରହଣ କରିପାରିବ କି? ଏ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ଯଦି ଗଣମାଧ୍ୟମ ପକ୍ଷରୁ ଏବଠୁ ଅନୁସନ୍ଧାନମୂଳକ କୌଣସି ପଦକ୍ଷେପ ନିଆନଯାଏ, ତା’ହେଲେ ପରେ ନେଡ଼ିଗୁଡ଼ କହୁଣୀକି ବୋହିପଡ଼ିବାବେଳକୁ କାହାର ଆଉକିଛି କହିବାକୁ ନଥିବ। ତୃତୀୟତଃ, ୮୩୬୫ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠାଗାର ପାଇଁ ପୁସ୍ତକ ମନୋନୟନ କଲାବେଳେ ତିନି/ଚାରିଟି ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥାର ମାତ୍ର ଖଣ୍ଡିଏ ଲେଖାଏଁ ପୁସ୍ତକକୁ ଦୟା କଲାପରି ପୂରାଇ ଦିଆଯାଇଛି କେଉଁ ଫାଙ୍କ ବାଟେ? ବହ୍ୱାରମ୍ଭର ଅନ୍ତରାଳରେ ଏପରି ଲଘୁକ୍ରିୟା ବି କ’ଣ ‘ବିଭାଗ’ ଦ୍ୱାରା ‘ପ୍ରସ୍ତାବିତ’ ଓ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ‘ଅନୁମୋଦିତ’ ପ୍ରକ୍ରିୟାର ଅଂଶବିଶେଷ? ଚତୁର୍ଥତଃ, ଏହି ତାଲିକାରେ ଚୟନକର୍ତ୍ତା/ ଚୟନକର୍ତ୍ତ୍ରୀ(?) ଆଉଗୋଟିଏ ଆଇନଗତ ଦିଗ ପ୍ରତି ମଧ୍ୟ ଆଖି ବୁଜି ଦେଇଛନ୍ତି। ଦିଗଟି ବିବାଦୀୟ। ଏଠାରେ ସ୍ମରଣଯୋଗ୍ୟ ଯେ ନିକଟ ଅତୀତରେ ଜ୍ଞାନମଣ୍ଡଳ ଫାଉଣ୍ଡେସନ୍ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ପ୍ରକାଶିତ ‘ଜ୍ଞାନମଣ୍ଡଳ’ ସେଟ୍ର ବ୍ୟାବସାୟିକ ପରିଚାଳନା ବ୍ୟବସ୍ଥାକୁ ନେଇ ମାନ୍ୟବର ହାଇକୋର୍ଟଙ୍କ ଇଜଲାସରେ ଯେଉଁ ଜଣାଶୁଣା ମକଦ୍ଦମା ଚାଲିଥିଲା, ସେଥିପାଇଁ ଏହାର ବିକ୍ରୟ ଉପରେ ରହିତାଦେଶ କାଏମ୍ ରହିଥିଲା। ଏ ବାବଦରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଗତ ନହୋଇ ସଂପୃକ୍ତ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତକାରୀ ‘ବିଭାଗ’ ପୁଣି କେଉଁ ବିଚାର ବଳରେ ୧୫ ହଜାର ଟଙ୍କାର ଏହି ‘ଜ୍ଞାନମଣ୍ଡଳ’ ସେଟ୍କୁ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠାଗାର ପାଇଁ କ୍ରୟଯୋଗ୍ୟ କରାଇଦେଇଛନ୍ତି? ଏପରିକି ‘ଜ୍ଞାନମଣ୍ଡଳ’ ଫାଉଣ୍ଡେସନର କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷ ମଧ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନ ଅବସ୍ଥାରେ ଏପରି ମନୋନୟନକୁ ନେଇ ତୀବ୍ର ପ୍ରତିକୂଳ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ପ୍ରକାଶ କରିଥିବାର ଶୁଣିବାକୁ ମିଳୁଛି। ା ୨। ‘ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଅନୁମୋଦିତ’ ତଥା ‘ଭାଷା-ସାହିତ୍ୟ-ସଂସ୍କୃତି’ ବିଭାଗ ଦ୍ୱାରା ‘ପ୍ରସ୍ତାବିତ’ ଏବଂ ଅନୁସଚିବଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଉପସ୍ଥାପିତ ଏହି ଆନୁପାତିକତାଶୂନ୍ୟ ପୁସ୍ତକ ତାଲିକାରେ ପ୍ରଥମରୁ କୌଣସିପ୍ରକାର ବିବେକସମ୍ମତ ନିରପେକ୍ଷ ନୀତି ଅବଲମ୍ୱିତ ହୋଇନାହିଁ। ଆଠ ହଜାରରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ନିମନ୍ତେ ପାଠାଗାର ପୁସ୍ତକ କ୍ରୟ କ୍ଷେତ୍ରରେ ମାତ୍ର ଆଠ/ନଅ ଜଣ ପ୍ରକାଶକଙ୍କ ବ୍ୟବସାୟିକ ସ୍ୱାର୍ଥକୁ ଅଗ୍ରାଧିକାର ମିଳିଥିବାର ଗରମାଗରମ ଚର୍ଚ୍ଚା ଏବେ ଦାଣ୍ଡରେ ପଡ଼ି ହାଟରେ ଗଡ଼ଗଡ଼ଉଥିବାବେଳକୁ ମୁଣ୍ଡ ଟେକିଲାଣି ପୁଣି ଆଉ ଗୋଟାଏ ବିବଦମାନ ତାଲିକାକୁ ନେଇ ତୁମୂଳ ବିତର୍କ! ସାରା ରାଜ୍ୟର ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ନିକଟକୁ ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ଭିତ୍ତିରେ ଏହି ଦ୍ରୁତପ୍ରସାରିତ ଦ୍ୱିତୀୟ ତାଲିକା ପ୍ରତି ଆଖି ବୁଜି ନଦେଇ କେବଳ ଗୋଟାଏ ମାତ୍ର ପଲକ ପକାଇଦେଲେ ହିଁ ଓଡିଶା ପାଇଁ ଆରମ୍ଭ ହେବାକୁ ଯାଉଥିବା କୋଟିକୋଟି ଟଙ୍କାର ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷାଯୋଜନା କିପରି କ୍ରମେ ଏକ ସୁପରିକଳ୍ପିତ ସାଂଘାତିକ ମହାଦୁର୍ନୀତିର ଶିକାର ହୋଇସାରିଛି, ତାହା ଅତି ଅନାୟାସରେ ଯିଏ ବି କେହି ଅନୁମାନ କରିନେଇପାରିବେ! ଏହି ଯୁଦ୍ଧକାଳୀନ ଭିତ୍ତିରେ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଥିିବା ସାନିତାଲିକାଟିକୁ ଏଥର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀର ସଚିବ ଏବଂ ପୂର୍ବ ତାଲିକାର ଆଠ/ନଅଟି ପ୍ରକାଶନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ମଧ୍ୟରୁ ଚାରୋଟି ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଉପରେ ଏଥିରେ ଢାଳି ଦିଆଯାଇଛି ମାତ୍ରାଧିକ ଦରଦ! ଦୁଇଟି ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥା ଏହି ଦ୍ୱିତୀୟ ତାଲିକାର ମୁଖ୍ୟ ଆକର୍ଷଣ, ଯେଉଁ ଦୁଇଟି ପୁଣି କେବଳ ପାରିବାରିକ ସୂତ୍ର ନୁହେଁ, ବ୍ୟବସାୟିକ ସୂତ୍ରରୁ ମଧ୍ୟ ପରସ୍ପରର ଘନିଷ୍ଠତମ ସହଯୋଗୀ ସଂସ୍ଥା। ପ୍ରଥମ ସଂସ୍ଥାର ୧୬ ଖଣ୍ଡ ପୁସ୍ତକ ପୂର୍ବ ତାଲିକାରେ ମନୋନୀତ ହୋଇସାରିଥିବାବେଳେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ତାଲିକାରେ ପୁନଃସଂଯୋଜିତ ହୋଇଛି ୫୧ ଖଣ୍ଡ ପୁସ୍ତକ, ଅର୍ଥାତ୍ ପୂର୍ବାପେକ୍ଷା ତିନିଗୁଣରୁ ତିନିଖଣ୍ଡ ଅଧିକ! ମାତ୍ର ଆହୁରି ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ବ୍ୟାପାର ହେଉଛି, ପ୍ରଥମଟିର ଘନିଷ୍ଠତମ ସହଯୋଗୀ ଦ୍ୱିତୀୟ ସଂସ୍ଥାର ପୂର୍ବ ତାଲିକାରେ ପ୍ରଥମେ ଖଣ୍ଡିଏ ପୁସ୍ତକ ଥିଲେ ହେଁ ପରବର୍ତ୍ତୀ ତାଲିକାରେ ମନୋନୀତ କରାଯାଇଛି ୨୩ ଖଣ୍ଡ ପୁସ୍ତକ, ଅର୍ଥାତ୍ ପୂର୍ବାପେକ୍ଷା କୋଡ଼ିଏ ଗୁଣରୁ ତିନିଖଣ୍ଡ ଅଧିକ! ଏହି ଭାଇଆଳୀ/ଭାଗୁଆଳୀ ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥା ଦୁଇଟି ସାଙ୍ଗକୁ ଚୟନକର୍ତ୍ତା/ଚୟନକର୍ତ୍ତ୍ରୀ ପୁଣି ନାହିଁ ନଥିବା କରୁଣାବାରିର ସୁନାକଳସ ଅଜାଡ଼ି ଦେଇଛନ୍ତି ଆହୁରି ଯୋଡ଼ିଏ ପ୍ରକାଶନ ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ଉପରେ, ଯେଉଁ ଯୋଡ଼ିକଯାକର ପୂର୍ବ ତାଲିକାରେ ପ୍ରଥମେ ୬ ଓ ୩ ଖଣ୍ଡ ଲେଖାଏଁ ପୁସ୍ତକ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିବା ସ୍ଥଳେ ପରବର୍ତ୍ତ ତାଲିକାରେ ଆଶାତିରିକ୍ତ ସଂଖ୍ୟାବୃଦ୍ଧି ଘଟି ଯଥାକ୍ରମେ ହୋଇଛି ୨୧ ଓ ୧୭ ଖଣ୍ଡ! ସରକାରୀ ମୋହରର ମୁଖା ତଳେ ସତକୁ ସତ ଦାପ୍ତରିକ ଦସ୍ତଖତଗୁଡାକ ଯେକୌଣସି ଯୋଜନାର ଆଦର୍ଶକୁ ମୂଳରୁ ହିଁ ମାରିଦେବାରେ ତଂଟିକଟା ଅଂଟିଛୁରୀଠାରୁ ବି କିଛି କମ୍ ମାରାତ୍ମକ ମନେହେଉ ନାହିଁ। ଏହି ପରବର୍ତ୍ତ ତାଲିକା ଦେଖିଲେ ଯାହା ମନେହେଉଛି, ପୂର୍ବ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତିବେଳର ଦୁରଭିସନ୍ଧି ଏଥିରେ କେବଳ କାହିଁ କେତେଗୁଣ ଯେ ବଢିଯାଇଛି ତାହା ନୁହେଁ ବରଂ କ୍ଷୋଭର ସହିତ ମାନିନେବାକୁ ପଡୁଛି ଯେ ସାମାନ୍ୟତମ ସଂକୋଚ ବା ଲବେମାତ୍ର ଲୋକଲଜ୍ଜାକୁ ସୁଦ୍ଧା ଖାତିର୍ ନକରି ନୀତିନୈତିକତାର ମାପକାଠିଟାକୁ ଛଅଣା ଦି’ପଇସାର ନିଲାମୀବଜାର ଆଡ଼କୁ ଫିଙ୍ଗିଦିଆଯାଇଛି। ନଦେଖିବା ଲୋକେ ଏବେ ଦେଖିନିଅନ୍ତୁ ଯେ ‘କଇଁଛ କାଢିଛି ବେକ’ ଭଳି କୋଟିକୋଟି ଟଙ୍କାର ଏ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷାଯୋଜନା ଅନ୍ତରାଳରୁ କି ଦୁର୍ବିସହ ମହାଦୁର୍ନୀତି ତା’ର ସର୍ବଗ୍ରାସୀ ଅସ୍ତିତ୍ୱ ପ୍ରକଟ କଲାଣି ଆରମ୍ଭରୁ! ଏବେ ଯାହା ମନେହେଉଛି ଏ ପୂର୍ବବର୍ତ୍ତୀ ଓ ପରବର୍ତ୍ତ ତାଲିକା କୌଣସି ଶୀତତାପନିୟନ୍ତ୍ରିତ ମନ୍ତ୍ରଣାକକ୍ଷରେ ଆୟୋଜିତ ଗୋଟିଏ ପୂର୍ବପରିକଳ୍ପିତ ଗୁପ୍ତବୈଠକୀର ଦୁଇଟି ଚାତୁର୍ଯ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ଖସଡ଼ା ମାତ୍ର! ଏ ଦୁଇଟିଯାକକୁ ଏକାଠି ତନଖି କଲେ କ’ଣ ଆଉ ଅବୁଝା ରହୁଛି ଯେ ଆମର ଶିକ୍ଷାମିଶନ୍, ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ନିଦ୍ଦେର୍ଶାଳୟ, ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ଗଣଶିକ୍ଷା ବିଭାଗର କର୍ମକର୍ତାମାନଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭକରି ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀର ଭାରପ୍ରାପ୍ତ ସଚିବଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ସମସ୍ତେ ଏକା ହାଣ୍ଡିର ଭାତ ଖାଉନାହାଁନ୍ତି ବୋଲି? ଗୋଟିଏ ମିଳିତ ଚକ୍ର ଦ୍ୱାରା ଏକ ଅକ୍ଷମଣୀୟ ଅକାର୍ଯ୍ୟକୁ ଯେ ବେଶ୍ ସୁରୁଖୁରୁରେ ଏକପ୍ରକାର ସରକାରୀ ମରାମତିମୂଳକ କାର୍ଯ୍ୟରେ ପରିଣତ କରାଯାଇଛି ଏଥିରେ କ’ଣ ଏବେ ବି ଆଉ ସନ୍ଦେହ କରିବାର ଅଛି? ୩୦ ଜିଲ୍ଲାପାଳଙ୍କ ଅଧୀନସ୍ଥ ୩୦ ଜିଲ୍ଲାର ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରୀ ନିଶ୍ଚୟ ବାରକଥା ବୁଝୁଥିବେ। ହେଲେ ସେଇ ବାରକଥା ମଧ୍ୟରେ ଏପରି ଦୁଇଟି ଅସଂଗତିପୂର୍ଣ୍ଣ ତାଲିକାକୁ କେହି କିପରି ବିନା ପ୍ରଶ୍ନରେ ଗ୍ରହଣ କରିପାରୁଛନ୍ତି? ଶିକ୍ଷାମନ୍ତ୍ରୀ, ସଂସ୍କୃତିମନ୍ତ୍ରୀ, ସଂପୃକ୍ତ ବିଭାଗୀୟ ପ୍ରମୁଖ ଶାସନସଚିବ, ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ, ଅତିରିକ୍ତ ଶାସନସଚିବ କି ଉଚ୍ଚ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ଗୋଚରକୁ ଏ ତ୍ରୁଟିବିଚ୍ୟୁତିବହୁଳ ତାଲିକାର ନିନ୍ଦନୀୟତାକୁ ନଆଣି କିପରି ସମସ୍ତେ ନିରୁପାୟ ନୀରବ ଦର୍ଶକ ଭୂମିକାରେ ମୂକଅଭିନୟ କରିବାକୁ ପସନ୍ଦ କରିପାରୁଛନ୍ତି? ସରକାର ଯଦି ମାସମାସ ଧରି ନିଜ ଦରମା ଗଣିନେଉଥିବା ତାଙ୍କ କର୍ମକର୍ତ୍ତାମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବର୍ଷବର୍ଷ ଧରି ବଜାୟ ରହିଥିବା ଦୁର୍ନୀତି ଗଣିବାକୁ ସଜାଗ ନହେବେ, ସାରା ରାଜ୍ୟର ବିକାଶ ପାଇଁ ଆରମ୍ଭ ହେବାକୁ ଥିବା ଯୋଜନାଗୁଡିକ, ତା’ହେଲେ ଖତଗଦାରେ ଯାଇ ଖତମ୍ ହେବ ଶେଷକୁ, ଏ ସତ୍ୟକୁ କ’ଣ ଡାକବାଜି ଯନ୍ତ୍ର ଲଗାଇ ପ୍ରଚାର କରିବା ଦରକାର? ଆମେ ବର୍ତ୍ତମାନ ବ୍ୟବଚ୍ଛେଦର ଶେଷପର୍ଯ୍ୟାୟକୁ ଆସିବା। ଦୁଇଟି ଭିନ୍ନ ତାରିଖ ପକାଯାଇ ଯେଉଁ ଦୁଇଟି ପୁସ୍ତକ ତାଲିକା ତିଆରି କରାଯାଇଛି, ପୂର୍ବାପର ତାରିଖ ମିଳାଇ ଦେଖିଲେ ‘ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ନିମନ୍ତେ ପୁସ୍ତକ ତାଲିକା’ ବିଦ୍ୟାଳୟ ଓ ଗଣଶିକ୍ଷା ବିଭାଗୀୟ ଜନୈକ ଅନୁସଚିବଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଉପସ୍ଥାପିତ ହେଲାବେଳେ ତାଙ୍କ ଦସ୍ତଖତ ତଳେ ତାରିଖ ପଡ଼ିଛି ୧୯/୧୧/୧୮। ଏହା ପ୍ରଥମ ପୁସ୍ତକ ତାଲିକା ଯାହା ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ନିର୍ଦ୍ଦେଶାଳୟର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକଙ୍କ ତା-୧୫/୧୧/୧୯ରିଖ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ଚିଠି ସହିତ ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଅବଗତି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସଂଲଗ୍ନ। ପ୍ରଥମ ତାଲିକା (୧୯/୧୧/୧୮ ତାରିଖରେ ଦାଖଲ ହୋଇଥିବା ଜନୈକ ଅନୁସଚିବଙ୍କ ପତ୍ରରୁ ଯାହା ଜଣାପଡ଼େ)ର ୧୦ ଦିନ ପରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ତାଲିକା (ଓଡିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ସଚିବଙ୍କ ଦସ୍ତଖତ ତଳେ ପଡ଼ିଥିବା ତା-୨୯/୧୧/୧୮ରିଖ ଅନୁଯାୟୀ) ତରବରରେ ତିଆରି କରାଯାଇ ଓଡ଼ିଶା ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ମିଶନକୁ ପଠାଇଦିଆଯାଇଛି। ଅସଂଗତିରେ ଆମୂଳଚୂଳ ଭରପୂର ଏହି ଦ୍ୱିତୀୟ ତାଲିକାଟି ପ୍ରଥମ ତାଲିକାର ମାତ୍ର ୧୦ଦିନ ପରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇ ଯଦି ୨୯/୧୧/୧୮ରେ ଶିକ୍ଷାମିଶନକୁ ହସ୍ତାନ୍ତରିତ ହେଲା, ତା’ହେଲେ ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ଅଧିକାରୀଙ୍କ ପ୍ରତି ଉଦ୍ଦିଷ୍ଟ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକଙ୍କ ସ୍ୱାକ୍ଷରିତ ତା-୧୫/୦୩/୨୦୧୯ରିଖର ଚିଠିରେ ତାହାକୁ ସଂଲଗ୍ନ କରାଯାଇପାରିଲାନାହିଁ କାହିଁକି? ଏହାର ଅର୍ଥ ପ୍ରତ୍ୟେକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତିର ପର୍ଯ୍ୟାୟ କୌଣସି ନ୍ୟସ୍ତସ୍ୱାର୍ଥ ଗୋଷ୍ଠୀର ହାତବାରିସୀ ସାଜିଥିବା କିଛି ସରକାରୀ ପଦାଧିକାରୀଙ୍କ କଳା କାରସାଦି ଦୃଷ୍ଟିରୁ କେବଳ ‘ସନ୍ଦିଗ୍ଧ’ ନୁହେଁ, ବରଂ ପିଛିଲା ତାରିଖ ପକାଯାଇ ସରକାରୀ ମୋହର ବଳରେ ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲାର ଶିକ୍ଷାଅଧିକାରୀଙ୍କ ଆଖିକୁ ଧୂଳି ଫିଙ୍ଗି ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠାଗାର ପାଇଁ ପୁସ୍ତକ କ୍ରୟ ଯୋଜନା ଆଳରେ କୋତୋଟି ଧୁଆମୂଳା ସାଙ୍ଗରେ ଗୁଡ଼ାଏ ଅଧୁଆମୂଳାକୁ ବେଶ୍ ଚତୁରତାର ସହିତ ଭର୍ତ୍ତି କରିଦେଇଥିବା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ମଧ୍ୟ ଆଇନତଃ ‘ଅଭିଯୁକ୍ତ’ ହେବା ଉପରେ। ଏପରିକି ଅଧିକାଂଶ ଜିଲ୍ଲା ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରୀ ଏଭଳି ଦୁଇଟି ଦୁରଭିସନ୍ଧିପୂର୍ଣ୍ଣ ପୁସ୍ତକ ତାଲିକା ଦେଖିବା ପରେ ଘୋର ଅସନ୍ତୋଷ ପ୍ରକଟ କରୁଥିବା ଶୁଣାଯାଉଛି। ହେଲେ ସରକାରୀ ମୋହରର ମଖମଲି ମୁଖା ସେମାନଙ୍କୁ ମୁହଁରେ ତୁଣ୍ଡି ବାନ୍ଧି ତୁନି ରହିବା ଦୁରବସ୍ଥାକୁ ନେଇଆସିଛି! ଏଣେ କିନ୍ତୁ ଘରେ ନପଶୁଣୁ ମୁଣ୍ଡରେ ଚାଳ ବାଜିବା ପରି ବହୁ କୋଟି ଟଙ୍କାର ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷାଯୋଜନା ଯେ ଅଳ୍ପ କେତେଜଣ ଦୁର୍ନୀତିଖୋର ସରକାରୀ ଅଫିସରଙ୍କ ମିଳିତଚକ୍ର ଯୋଗଁୁ ପ୍ରଥମରୁ ବିଘ୍ନର ଶିକାର ହେଲାଣି, ସଂପୃକ୍ତ ଦପ୍ତରର ଅଧସ୍ତନଙ୍କ ମହଲରେ ସୁଦ୍ଧା ଏ ଚର୍ଚ୍ଚା ଏବେ ଫଣା ଟେକିଲାଣି। ଏହି ଦୃଷ୍ଟିରୁ କେହିକେହି ଯଦି ଲାଂଚ ରିସପତ୍ ନିଆଯାଇ ଅସଲି ମୋହର ମରାଇ ଏଭଳି ନକଲି କାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଉଛି ବୋଲି ଅଫିସ୍ କ୍ୟାଂଟିନ୍ ବା ପାଖ ଚା’ ଦୋକାନରେ ଆଳାପ-ଆଲୋଚନା କରୁଛନ୍ତି, ସେଥିରେ ବିନ୍ଦୁମାତ୍ର ବିସ୍ମିତ ହେବାର ନାହିଁ। ା ୩। ପ୍ରକାଶ ଥାଉକି କୋଟିକୋଟି ଟଙ୍କାର ଏହି ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷାଯୋଜନାକୁ ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ଗୋଚରକୁ ନଆଣି ଯଥାସାଧ୍ୟ ଗୁପ୍ତ ରଖାଯାଇଛି। ଏପରି ସନ୍ଦେହର ପ୍ରଥମ କାରଣ ହେଉଛି, ଯେପରି ତରବରିଆ ଭାବରେ ଦୁଇଦୁଇଟି ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ପୁସ୍ତକ ତାଲିକା ସରକାରୀ ମୋହର ମାରି ଚଳାଇଦିଆଯିବାର ମସୁଧା ଚାଲିଛି ତାହା ଅନ୍ୟକୌଣସି ରାଜ୍ୟର ପ୍ରଶାସନିକ ମହଲରେ ସଚରାଚର ଘଟେନାହିଁ। ଏଥିନିମନ୍ତେ ଯଥେଷ୍ଟ ପୂର୍ବରୁ ଖବରକାଗଜଗୁଡିକରେ ବିଜ୍ଞପ୍ତି ପ୍ରକାଶ କରାଇବାର ଥିଲା ଯାହା ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ଭାବରେ କୌଣସି ‘ବିଶେଷ କାରଣ’ ଯୋଗଁୁ କରାଯାଇନାହିଁ। ଏହି ଯୋଜନାକୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବାକୁ ଗଲାବେଳେ ଏପ୍ରକାର ହେଳା/ଅବହେଳା/ଅଣହେଳା ‘ସଯତ୍ନବିନ୍ୟସ୍ତ-ଅବିନ୍ୟସ୍ତ-କୁନ୍ତଳ’ କାଇଦାର ଏକ ବ୍ୟତିକ୍ରମ ପରି ଆମର ହୃଦବୋଧ ହେଉଛି। ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠାଗାର ନିମନ୍ତେ ପୁସ୍ତକ ଯୋଗାଣ ଏକ ବୃହତ୍ତର ଲକ୍ଷ୍ୟଭିତ୍ତିକ ପଂଚବାର୍ଷିକ ଯୋଜନାର ଅଂଶ ହୋଇଥିଲେହେଁ ଚଳିତ ପ୍ରଥମ ଆର୍ଥିକ ବର୍ଷ (୨୦୧୮-୧୯)ରୁ ହିଁ ତାହାକୁ ଗୋଟିଏ କ୍ଷୁଦ୍ରତର ପୁସ୍ତକ ବ୍ୟବସାୟ ଗୋଷ୍ଠୀର ଫାଇଦା ପାଇଁ ଜାଣିଶୁଣି ପଲା ଉପରେ ଥୋଇଦିଆଯାଇଛି ମାତ୍ର! ଓଡିଶାର ବିଭିନ୍ନ ଜିଲ୍ଲାରେ ସକ୍ରିୟ ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥାର କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତାମାନଙ୍କୁ ଖବରକାଗଜ ବିଜ୍ଞପ୍ତି ଘୋଷଣା ଜରିଆରେ ଅବଗତ କରାଯାଇ ମନୋନୟନ ନିମନ୍ତେ ନମୁନା ପୁସ୍ତକମାନ ସେମାନଙ୍କ ଠାରୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ସମୟସୀମା ମଧ୍ୟରେ ମଗାଇବା ଉଚିତ୍ ନଥିଲା କି? କିନ୍ତୁ ଏହି ସୁସ୍ଥ ପରମ୍ପରାକୁ ପଦାଘାତ କରି ସଂପୃକ୍ତ ପଦାଧିକାରୀ ଚକ୍ର କଲେ କ’ଣ? କଲେ ନକରିବା କର୍ମ। କର୍ମ ତ ନୁହେଁ, ସତ କହିବାକୁ ଗଲେ ଉପରବାଲାଙ୍କ ଧର୍ମ ଆଉ ତଳବାଲାଙ୍କ ଆଇନକୁ ଆଖିଠାର ମାରୁଥିବା ଅଶୋଭନୀୟ ଅପକର୍ମ! ଦ୍ୱିତୀୟ ପୁସ୍ତକ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତି କଲାବେଳେ ଓଡିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ସଚିବ ତାଙ୍କ ତା-୨୯/୧୧/୧୮ରିଖ ଚିଠି (ଜ୍ଞାପକ ସଂଖ୍ୟା ୧୧୧୦, ୧୧୧୧, ୧୧୧୨)ରେ ଯାହା ‘ସୂଚନା’ ଦେଇଛନ୍ତି, ତାହା ଯେତିକି ବିସ୍ମୟୋଦ୍ଦୀପକ, ସେତିକି କ୍ଷୋଭଜନକ। କୋଟିକୋଟି ଟଙ୍କାର ସରକାରୀ ଯୋଜନାର ବୃହତ୍ତର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତି ଉଚ୍ଚ ପଦାଧିକାରୀମାନେ କିପରି ଅତ୍ୟନ୍ତ ଲଘୁ ମନୋଭାବ ପ୍ରଦର୍ଶନ ପୂର୍ବକ ସରକାରଙ୍କୁ ପଛପଟୁ ଛୁରୀ ମାରିଚାଲିଛନ୍ତି, ତାହା ଏହି ‘ସୂଚନା’ରୁ ସ୍ପଷ୍ଟ। ଓଡିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ସଚିବ ତାଙ୍କ ୧୧୧୦ନଂ ଜ୍ଞାପକରେ ସୂଚନା ଦେଇଛନ୍ତି, ‘ପ୍ରମୁଖ ଶାସନ ସଚିବ, ଓଡିଆ ଭାଷା-ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗ, ଓଡିଶାଙ୍କ ଆଦେଶ ଅନୁଯାୟୀ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥା ତଥା ପ୍ରକାଶକ ସଂଘ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ପୁସ୍ତକ ତାଲିକା ମଧ୍ୟରୁ ୧୯୦ ଖଣ୍ଡ ପୁସ୍ତକର ଏକ ତାଲିକା ପରବର୍ତ୍ତୀ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନିମନ୍ତେ ଏଥିସହିତ ପ୍ରଦାନ କରୁଅଛି।’ ଏଠାରେ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଯେ ‘ଓଡିଶାର ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠାଗାର ନିମନ୍ତେ ପୁସ୍ତକ ଯୋଗାଣ’ ସଂପର୍କରେ ଖବରକାଗଜରେ ଆଦୌ କୌଣସି ବିଜ୍ଞପ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିନଥିବା ସ୍ଥଳେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା-ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗର ପ୍ରମୁଖ ଶାସନ ସଚିବ ଅବୈଧାନିକ ଭାବରେ କିପରି ତଥାକଥିତ ‘ପ୍ରକାଶକ ସଂଘ’ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରଦତ୍ତ ପୁସ୍ତକ ତାଲିକା ମଧ୍ୟରୁ ୧୯୦ ଖଣ୍ଡ ପୁସ୍ତକସମ୍ୱଳିତ ଏହି ଦ୍ୱିତୀୟ ତାଲିକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ସଚିବଙ୍କୁ ‘ଆଦେଶ’ ଦେଇପାରିଲେ? ସ୍ପଷ୍ଟ ଜଣାପଡ଼ିଯାଉଛି ଯେ - ଗଣମାଧ୍ୟମରେ ବିଜ୍ଞାପିତ ନକରି ମଧ୍ୟ ‘ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥା’ ସହ ପୁସ୍ତକ ଯୋଗଣ ବାବଦରେ ଭିତିରି ଯୋଗାଯୋଗ ବିଭାଗୀୟ ସ୍ତରରୁ ରକ୍ଷା କରାଯାଇଆସୁଛି ଯାହା କେବଳ ସ୍ୱତଃ ସନ୍ଦେହଜନକ ନୁହେଁ, ଏକାନ୍ତ ଆପତ୍ତିଜନକ ମଧ୍ୟ। ଯାହାକୁ ଓଡିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀର ସଚିବଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ‘ପ୍ରକାଶକ ସଂଘ’ ବୋଲି ସୂଚନାପତ୍ରରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି, ତାହା କେବଳ ଅଳ୍ପ କେତେକ ପୁସ୍ତକ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କର ଆତ୍ମପ୍ରଚାରିତ ଖଣ୍ଡେ ସାଇନ୍ ବୋର୍ଡ ମାତ୍ର! ସାରା ରାଜ୍ୟର ୩୦ ଜିଲ୍ଲାରେ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେବାକୁ ଯାଉଥିବା ୮୩୬୫ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠାଗାର ନିମନ୍ତେ ଏହି ତଥାକଥିତ ‘ସଂଘ’ କ’ଣ ଏକମାତ୍ର ଏକଚାଟିଆ ଅଧିକାରପ୍ରାପ୍ତ ପୁସ୍ତକ ଯୋଗାଣକାରୀ ସଂସ୍ଥା, ଯାହାର ଠିକଣା ହେଉଛି କଟକ ସହରର ଗୋଟାଏ ସରୁଗଳି, ଯେଉଁଠି ୪/୫ଜଣ ବି ଏକାଠି ଚାଲିବା କାଠିକର ପାଠ? ଓଡିଆ ଭାଷା-ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗର ପ୍ରମୁଖ ଶାସନ ସଚିବ, ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ, ଅତିରିକ୍ତ ଶାସନ ସଚିବଙ୍କ ଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଓଡିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ସଚିବଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କେହି ମଧ୍ୟ ସରକାରୀ ଯୋଜନାର କାନୁନୀ ନିୟମ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏପରି କରିପାରିବେ ନାହିଁ। କାରଣ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରକାଶକ ସଂଘ ପ୍ରଦତ୍ତ କୌଣସି ପୁସ୍ତକ ତାଲିକାକୁ ‘ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥା’ର ପୁସ୍ତକସୂଚୀ ରୂପେ ଚିହ୍ନଟ କରାଇ ତାହାକୁ ‘ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠାଗାର ନିମନ୍ତେ ପୁସ୍ତକ ତାଲିକା’ର ଚୂଡାନ୍ତ ରୂପରେଖ ଦେବା ଦ୍ୱାରା ଆଗକୁ କେବଳ ଜନସ୍ୱାର୍ଥ ମାମଲା ଦାୟର ହେବନାହିଁ, ଆଗାମୀ ବିଧାନସଭାରେ ସରକାରଙ୍କୁ ପ୍ରଶ୍ନବାଣରେ ଜର୍ଜରିତ କରିବାର ଉତ୍କଟ ପରିସ୍ଥିତି ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହେବ- ବୁଦ୍ଧିଜୀବୀ ମହଲର ଏପରି ଅନୁମାନ ଅମୂଳକ ନୁହେଁ। ଏପରିକି ଭିଜିଲାନ୍ସ୍ / ସିବିଆଇରୁ ଆରମ୍ଭକରି ବିଶେଷ ତଦନ୍ତ କମିଶନଙ୍କ ଜେରା ଆଗରେ ସଂପୃକ୍ତ ପଦାଧିକାରୀମାନଙ୍କୁ କୋଟିକୋଟି ଟଙ୍କାର ଶିକ୍ଷାଯୋଜନାଭୁକ୍ତ ଏପ୍ରକାର ଅନିୟମିତତାରେ ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଘଟଣ ଯେ ଆସନ୍ତାକାଲି ଅସହାୟ ଅବସ୍ଥାରେ ଛିଡା କରାଇଦେବ- ଏହି ଆଶଙ୍କାକୁ ମଧ୍ୟ ଏବଠୁ ଏଡାଇ ଦେଇହେଉନାହିଁ। ପରିଶେଷରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇବାର ଅଛି ଯେ ୧୮ କୋଟିରୁ ଊର୍ଦ୍ଧ୍ୱ ଏହି ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷାଯୋଜନା ଅନ୍ତଭୁର୍କ୍ତ ୮୩୬୫ ଗୋଟି ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠାଗାର ନିମନ୍ତେ ସେପରି କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ପୁସ୍ତକ ତାଲିକାର ପ୍ରସାରଣ ପ୍ରକୃତରେ ପ୍ରୟୋଜନ ଥିଲା କି? ଏ ପ୍ରଶ୍ନର ଏକମାତ୍ର ଉତ୍ତର ହେଉଛି, ‘ତାଲିକା’ ଏପରି ଏକ ଲକ୍ଷ୍ମଣରେଖା, ଯାହା କୌଣସି କୁଟିଳଚକ୍ର ଦ୍ୱାରା ଟଣାଯାଇ ବୃହତ୍ତର ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ କେବଳ ଗୋଟିଏ କ୍ଷୁଦ୍ରତର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟର ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଗଣ୍ଡି ମଧ୍ୟରେ ହିଁ ସୀମିତ କରିରଖିବାର ଅସତ୍ ଉଦ୍ୟମକୁ ପ୍ରଶ୍ରୟ ଦେଇଥାଏ। ଗଣତନ୍ତ୍ରର ମୋହରକୁ ମୁଖାକରି କେବଳ ଜଣଜଣଙ୍କର ଏକଚାଟିଆ ଉପାର୍ଜନର ଉପାୟକୁ ହିଁ ଅଗ୍ରାଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ ! ନହେଲେ ଏଇ କିଛିଦିନ ଆଗରୁ ଯେତେବେଳେ ବହୁ କ୍ଷୁବ୍ଧ ଓ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ ପ୍ରକାଶକ ଓଡିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀକୁ ଯାଇ ଏକ ତୃତୀୟ ତାଲିକା ତିଆରି କରିବାର ଦାବୀ ଉଠାଇଲେ, ସେତେବେଳେ ସଚିବ କାହିଁକି ସେମାନଙ୍କୁ ଉତ୍ତର ଦେଲେ ଯେ - ‘ନା, ଆଉ କୌଣସି ତାଲିକା ହୋଇପାରିବ ନାହିଁ ବୋଲି ସେକ୍ରେଟାରୀ କହିଛନ୍ତି?’ ଜଣେ ପ୍ରକାଶକ ଏପରି ଏକପାଖିଆ ଉତ୍ତର ଶୁଣି ସେକ୍ରେଟାରୀ ଏହା ଲିଖିତ ଭାବରେ ନା ମୌଖିକ ଭାବରେ କହିଛନ୍ତି ବୋଲି ପ୍ରଶ୍ନ ପଚାରିବାରୁ ସଚିବ ନିରୁତ୍ତର ରହିଲେ। ଏଥିରୁ ଯାହା ସାବ୍ୟସ୍ତ ହେବାକୁ ଯାଉଛି, ଓଡିଆ ଭାଷା-ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗର ପ୍ରମୁଖ ଶାସନ ସଚିବ, ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ, ଅତିରିକ୍ତ ଶାସନ ସଚିବ, ଏପରିକି ଓ. ସା. ଏ. ସଚିବ- ସମସ୍ତେ ସରକାରଙ୍କ ଲୁଣ ଖାଇ କତିପୟ ବ୍ୟାବସାୟିକ ସ୍ୱାର୍ଥାନ୍ଧ ପ୍ରକାଶକଙ୍କ ଗୁଣ ଗାଇବାରେ ନିର୍ଲଜ୍ଜତାର ନିନ୍ଦନୀୟ ଓ ନିଷିଦ୍ଧ ସୀମାରେଖା ମଧ୍ୟ ଅତିକ୍ରମ କରିସାରିଛନ୍ତି। ଆଳୁ ବିଶେଷଜ୍ଞଙ୍କ ଠାରୁ ସାରୁଚାଷ ସମ୍ୱନ୍ଧୀୟ ପରାମର୍ଶ ମାଗିଲା ପରି ଏମାନଙ୍କ ଉପରେ ୮୩୬୫ ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠାଗାର ନିମନ୍ତେ ପୁସ୍ତକ ଚୟନଭାର କିପରି ଏବଂ କାହିଁକି ଦିଆଗଲା? ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କେହି ଜଣେ ହେଲେ ମଧ୍ୟ ଓଡିଆ ଭାଷା-ସାହିତ୍ୟ-ସଂସ୍କୃତିର ବୈଚିତ୍ର୍ୟ ଓ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ବାବଦରେ ସେପରି ଦାୟବଦ୍ଧ ଭାବରେ ନିଷ୍ଠାବାନ ଥିବେ କି ନଥିବେ ସନ୍ଦେହ। ଶେଷରେ ସରକାରଙ୍କୁ ଓ ସାରା ରାଜ୍ୟର ବିଧାୟକବର୍ଗଙ୍କୁ ମୋର ବିନୀତ ନିବେଦନ ଯେ - ହଜାରହଜାର ମାଧ୍ୟମିକ ବିଦ୍ୟାଳୟ ପାଠାଗାରର ଜ୍ଞାନପିପାସାକୁ ମାତ୍ର ଗୋଟିଏ/ଦୁଇଟି ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ ତାଲିକାରେ ବାନ୍ଧି ରଖାଯିବାର କୂଟଚକ୍ରାନ୍ତ ବାବଦରେ ସେମାନେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାନ୍ତୁ। ଏପ୍ରକାର ପ୍ରଶାସନିକ ପ୍ରବଞ୍ଚନାର ପୁଙ୍ଖାନୁପୁଙ୍ଖ ପୁନର୍ବିଚାର କରନ୍ତୁ, ସେଥିସହିତ ବିହିତ କାର୍ଯ୍ୟାନୁ।ନ ଗ୍ରହଣ କରିବା ଦିଗରେ ମଧ୍ୟ ବାଟ ଫିଟାନ୍ତୁ। ବିଶେଷକରି ସଂକୀର୍ଣ୍ଣ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟପ୍ରଣୋଦିତ ପୂର୍ବୋକ୍ତ ଦୁଇଟିଯାକ ତାଲିକାକୁ ସରକାର ତୁରନ୍ତ ବାତିଲ୍ କରାଇବାର ଆଦେଶ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତୁ। ବହିକିଣା ଓ ପାଠାଗାରର ଶ୍ରୀବୃଦ୍ଧିସାଧନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବାଧ୍ୟତାମୂଳକ କୌଣସି କୃତ୍ରିମ ବଜାର ସୃ୍ଷ୍ଟି କରାଇବାର ନକାରାତ୍ମକ ଧାରାକୁ ଯଥାଶୀଘ୍ର ରଦ୍ଦ କରାଯାଇ ଏକ ସ୍ୱଚ୍ଛ, ସ୍ୱଚ୍ଛନ୍ଦ ଓ ସକାରାତ୍ମକ ଖୋଲାବଜାରର ବାତାବରଣ ସୃଷ୍ଟି ପ୍ରତି ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦିଆଯାଉ। ବିଦ୍ୟାଳୟ-ପାଠାଗାରଗୁଡିକର ପସନ୍ଦ/ଅପସନ୍ଦ ନିର୍ବିଶେଷରେ କତିପୟ କୁଟିଳ ପ୍ରଶାସକ ଅଧିକାରୀଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ସରକାରୀ ମୋହରମରା ତାଲିକା ତିଆରି କରାଇ ଛାତ୍ର-ଶିକ୍ଷକସମାଜକୁ କେବଳ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ କେତୋଟି ବହି ପଢିବାକୁ ବାଧ୍ୟ କରାନଯାଉ। ଏକ ତାଲିକାମୁକ୍ତ ଯୁଗ ଆରମ୍ଭ ହେଲେହେଁ ଯାଇ ପ୍ରକୃତ ପୁସ୍ତକଗୁଡିକ ପାଠାଗାର ପାଇଁ ସ୍ୱାଭାବିକ ପ୍ରବେଶାଧିକାର ପାଇପାରିବେ- ସରକାର ଅନ୍ତତଃ ଏ ରାଜ୍ୟର ସମସ୍ତ ଜିଲ୍ଲା ଶିକ୍ଷା ଅଧିକାରୀଙ୍କୁ ବିଶ୍ୱାସକୁ ଆଣି ଏକ ସୁସ୍ଥ ସମନ୍ୱୟ-କମିଟି ଗଠନ ପୂର୍ବକ ମାଧ୍ୟମିକ ଶିକ୍ଷାଯୋଜନାର ମହତ୍ତର ଲକ୍ଷ୍ୟସାଧନ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏ ତତ୍ତ୍ୱ ଓ ସତ୍ୟ ବୁଝାଇଦିଅନ୍ତୁ। ସର୍ବସାଧାରଣଙ୍କ ଅବଗତି ବାହାରେ କୌଣସି ସରକାରୀ ଯୋଜନାର ଗୋଟିଏ ବି ପଇସା ଯେପରି ଦୁର୍ନୀତିପ୍ରବଣ ପଦାଧିକାରୀଚକ୍ରର ପକେଟ୍କୁ ନଯାଏ ସେଥିପ୍ରତି ସଚେତନ ନାଗରିକସମାଜ ମଧ୍ୟ ନଜର ରଖିବା ଜରୁରୀ। ଯାଜପୁରରୋଡ଼, ଯାଜପୁର ମୋ : ୯୮୬୧୦୪୧୬୩
